Pazientea, 38 urteko gizon siriarra, Siriako gerran zauritu zuten 2012an, eta 2023ko otsailean iritsi zen Donostiara errefuxiatu gisa, jaiotzetiko kardiopatiaren diagnostiko zalantzagarri batekin.

Pasadan urtean 400 gipuzkoar bihotza irekita operatu zituzten Policlínica Gipuzkoan, bihotz-kirurgia egiten duen zentro bakarra lurralde honetan, eta ia erdiak hipertentsiboak ziren. Hipertentsiboen tasa % 70,8koa da 70 eta 79 urte bitartean operatutako gaixoei erreparatzen badiegu.

Gaixotasun kardiobaskularrak dira heriotzaren lehenengo kausa gure herrialdean. Eta hiru heriotzatik bat eragiten dute. Dena dela, hilkortasun-tasa txikiagoa daukan erkidegoetako bat da Euskadi. Espainiako Kardiologia Elkarteak gogoratu du gaixotasunen % 80 prebenitzea posible dela arrisku kardiobaskularraren faktoreak kontrolatzen badira. Kirurgia baskularreko teknika berriekin kardiopatiak dauzkaten gaixoen bizi-kalitatea eta -iraupena hobetzea lortu dute.

Joan den ekainaren 12an, ehun gipuzkoar inguru gerturatu ziren Gipuzkoako Poliklinikak Donostian antolatutako “Gaixo Kardiologikoa: Nola hobetu bere bizi-kalitate ebakuntzaren ondoren?” gaia zuen OSASUNAREN GELARA

Konferentzia Bihotz Bizi-Corazón Vivo Elkarteak antolatutako 2013 Bihotzaren Astearen barruan egin zen. Hitzaldia  Alberto Sáenz bihotz-hodietako kirurgialariak eta Sonia Roussel doktoreak, biak Gipuzkoako Poliklinikako Bihotz Kirurgiako Zerbitzukoak, eman zuten.

Alberto Sáenz bihotzeko kirurgialariak bere azalpenari hasiera eman zion bihotz-hodietako kirurgiak duen garrantzia gogoratuz; izan ere, bihotzeko patologia, munduan, eritasunak sortutako lehenengo heriotza-arrazoia delako. Sáenz doktoreak bihotzeko bi ebakuntza ohikoenak azaldu zituen: birbaskularizazio koronarioa eta balbula mitralaren kirurgia.

“Hemodinamika eta bihotz-kirurgia espezialitatea oso gaztea da, nahiz eta azkeneko 60 urteetan garapena sinestezina egon den”, -zioen Saénz doktoreak-, egunetik egunera aurrerapen berriak sortzen ari dira“.

Sáenz doktoreak azaltzen zuen bezala, eman den aurrerapen garrantzitsuenetariko bat balbula perkutaneoa izan da, eta horretan Gipuzkoako Poliklinika aitzindaria da. Hala ere, egiten diren bihotz-kirurgia gehienak esternoktomia ertain bidez egiten dira. “Hori dela eta, esperimentu-ikerketak eta horien emaitzak aztertu ondoren, Poliklinikako bihotz-kirurgiako zerbitzuak hazkunde-faktoreak erabiltzen hasi da, gaixo beraren odola esternoian erabiliz. Metodo horrekin, ebakuntza ondoko ondoezak murriztu direla eta arazo txiki gutxiago dagoela ikusi da. Egun, 2008ko azarotik, 2.000 gaixo baino gehiago aztertu dira”, azaldu zuen bihotz-kirurgialariak.

Saénz doktorearen hitzaldiaren ondoren, Roussel doktoreak bihotzeko ebakuntza izandako gaixoei zuzendutako teleasistentziako sistema azaldu zuen. Sistema hori sareko Programa bat da, gaixoak, ospitaletik joan ostean, distantzian kontrolatzeko  aukera eskaintzen duena. Sistema sortu zen gaixoak ebakuntza eta gero sentitzen zuen segurtasun ezagatik, batez ere, hurrengo kontsultara arte zegoen “denbora-tartearengatik”.  Horregatik, sistema hori garatu zen: gaixoari pen drive bat ematen zaio eta web orri baten bidez, gaixoaren konstante biomedikoen eguneko jarraipen bat egiten da, ospitaletik irten eta hurrengo bi asteetan zehar.

Sistema hainbat parametro zein konstante sartzean datza: tentsioa, tenperatura, pisua, bihotz-frekuentzia, arteria-tentsioa eta errehabilitazioari, bihotzekoari zein arnasketakoari, dagokion informazioa.

 “Denbora errealean dena zuzen dagoen ikusten dugu, eta gaixoaren konstanteetan aldaketaren bat badago gaixoari deitzen zaion”, azpimarratzen zuen Roussel doktoreak. 2012ko irailetik, 2013ko ekainera, 150 gaixoek erabili dute aipatutako sistema.

Hitzaldia amaitzerakoan, galdera-txanda iritsi. Horretan, eskerrak eman zizkieten doktoreei, kasuak azaldu ziren, zalantzak planteatu ziren, eta txostengileek horiei erantzun zieten.

Pazientea 85 urteko emakume nafarra da eta balbula aortiko bat txertatu diote “mitral posizioan” inbasio urriko kirurgia erabiliz.

Pazienteak, balbulopatia mitral batek eraginda, aurrez txertatua zuen protesi mitralaren gutxiegitasun zorrotza zuen.

Policlinicako taldea azaletik barna balbulak txertatzeko teknika horietan trebetasun eta esperientzia gehien dutenen artean kokatzen da Espainian. Hala, disfuntzioa zuen protesi mitralaren barnean balbula aortikoa txertatu zitzaion inbasio urriko kirurgia-teknika bat aplikatuz (ezkerreko minitorakotomia batekin bihotzera iristea lortu zen, ezkerreko bentrikuluaren puntatik –apex-).

Egun hauetan Bilbon Biospain Feria egiten ari denez Gipuzkoako Poliklinikak hazkunde-faktoreen aplikazioan izandako emaitzak argitaratzen ditu

Ignacio Gallok zuzentzen duen bihotz kirurgiako taldea oinarrizko ikerkuntzako bi ikerketen liderra izan da hazkunde-faktoreekin: lehenengoan bularrezurraren birsorkuntzari emandakoa bihotzeko kirurgia ondoren, 2008an fase klinikoan sartu zen pazienteekin, emaitza bikainak lortuz ikertutako 2.000 paziente baino gehiagorengan.

Eta bigarrena, miokardioaren birsorkuntzara orientatuta infartuaren ondoren, ardiekiko fase esperimentalean, oraindik bere laborategian, oso emaitza itxaropentsuak lortuz eta erritmo onera aurrera eginez. Hazkunde-faktore gehienak proteina-izaerako substantziak dira, odolean daudenak. Haien funtzioa zelula-ugaritzea piztea eta birsorkuntza eta orbaintze prozesua bizkortzea da.

Ignacio Gallo bihotzeko kirurgialariak azaltzen duen bezala, “medikuntza birsortzaileak oso itxaropentsua den etorkizun bat irekitzen du, bihotzeko ebakuntza izandako gaixoen bizi-kalitatean aurrerapen handiak ekarriko dituena”. Ignacio Gallok zuzentzen duen Bihotzeko Kirurgiako taldeak aitzindaria da bihotzeko kirurgian hazkunde-faktoreak aplikatzen bularrezurra birsortzeko, eta aplikatzen hasi zenetik emaitza bikainak lortu ditu, nazioarteko aldizkari zientifiko nagusiek argiraratu dituztela. Horretako, Gasteizko Parke Teknologikoan, Miñaon, ebakuntza-gela esperimental bat du.

Hori bere lankideekin eta bere nor bere espezialitateetako hazkunde faktore aplikazioko aitzindariekin batera erabiltzen du: Mikel Sánchez traumatologoarekin eta Eduardo Anitua aurpegi-masailetako kirurgialariarekin, alegia. Bularrezurraren orbaintzea Bihotzeko kirurgiako ebakuntza orok bularrezurra puskatzea eskatzen du, bihotzera iristeko.

Orbain ikaragarri horrek, luzeran 35 zentimetro inguru dituenak, batzuetan, prozeduraren protagonista ezatsegin bihurtzen zen, orbaintze-prozesuak ekartzen duen arriskuarengatik; infekzio posibleekin, ondoeza mingarriak, etab. “Kontrolatutako pazienteen %6k zailtasunak zituzten zauri honen orbaintzean eta bularrezurrekoz auriaren finkapen txarragatik konplikazio bat jasaten duten gaixoen heriotza-tasa %40ra irits daiteke”, Ignacio Gallo Bihotzeko Kirurgialariak baieztatzen du.

Hazkunde-faktoreak aplikatuz, Ignacio Galloren taldeak erakutsi du, horiek 2.000 gaixo baino gehiagoetan aplikatu ondoren, “ebakuntza ondoko prozesuko ondoezak nabarmen murriztu direla, orbaintzea bizkortu dela, infekzio-prozesuak ekidin direla eta gaixoak azkarrago eta ondoeza gutxiagorekin osatu direla, eta salbuespenak izan dira beste ebakuntza bat eskatu duten kasuak”. Talde honek sortutako emaitzen arabera, hazkunde-faktorerik gabe, bularrezurreko zauriaren konplikazioak ematen dira bihotzeko ebakuntza izandako gaixoen %6an. Gainera, Gipuzkoako Poliklinikak bere bihotzeko kirurgiako jarduera, 1988tik, Osakidetzarekin kontzertatua du. Horregatik, gaixo horiek ere bihotzeko kirurgian hazkunde-faktoreek eskainitako aplikazioaren abantailak izan ahalko dituzte. Miokardioa birsortzea Bihotzeko kirurgialaria den Ignacio Galloren taldea, bigarren proiektu batean lanean dago; bihotzeko bat izan ondoren, hazkunde-faktoreak aplikatzeko miokardioa birsortzeko.

Ikerketa hori, oraindik, ardiekin egindako esperimentu-fasean dago; zehazki, latxa ardia aukeratu da ikerketarako, eta taldeak Neiker-Tecnalia albaitari-zentroarekin kolaborazioan lan egiten du. Ikerketa hori aurrera joanez gero, eta Ignacio Gallo kirurgialariaren hitzetan, gaixoarentzako abantailak honakoak izango lirateke: “bizi-kalitate hobea, bihotzaren potentzia handiagoa eta neke gutxiagoa miokardioko bihotzeko bat izan ondoren”. “Bihotzeko gihar-ehuna birsortzea lortzen saiatzen ari gara, zelula bizia piztuz, traumatizatuta edo hildako zonak birsortzeko, hazkunde-faktoreen aplikazioaren bidez. Egun arte, hodi txiki-txikiak agertzea lortzen ari garela ikusten ari gara, eta horrek erakusten digu bihotzekoa izandako ehun horretan, hodi-birsorkuntzako prozesu bat eragitea lortzen ari garela”.

“2010: 2.000 kaloria eta 10.000 pauso zure bihotzaren osasunerako” gaiburupean, martxoaren 14ean ospatzen den Prebentzio Kardiobaskularrerako Europar Eguna, Policlínica Gipuzkoak hiritarrei bihotzen gaitzen arrisku faktoreei buruzko informazioa eskeiniz ospatuko du igandean 10.00etatik 14.00tara “La Perla” parean kokaturik egongo den karpa batean.

“La tercera parte de los infartos los sufren personas consideradas sanas”, eso es lo que asegura el cardiólogo Eduardo Alegría, Jefe del Servicio de Cardiología Integrado de Policlínica.

Tradicionalmente, la Cardiología se ha concentrado en tratar a las personas con enfermedades del corazón, que son un 7% de la población general. En opinión de este especialista, “es esencial también ocuparse de otro grupo mucho más numeroso: el de las que se consideran sanas, pero no llevan un estilo de vida saludable o tienen factores de riesgo ignorados (inconsciente o conscientemente). Aunque parezca increíble, -añade Eduardo Alegría-, la tercera parte de los infartos los sufre este grupo de la población. Es un hecho que, sin duda, invita a la reflexión”.

Policlínica Gipuzkoa puso en marcha hace un año el Servicio de Cardiología Integrado, que se diferencia precisamente por incorporar un programa de seguimiento del paciente para lograr modificar definitivamente los estilos de vida. Algo que según el cardiólogo Eduardo Alegría, “resulta crucial para la adecuada recuperación de estos pacientes”.

El cardiólogo insiste en que los factores de riesgo cardiovascular más importantes son los “conductuales”, es decir, aquellos relacionados con los hábitos de vida que se pueden modificar, como la alimentación, el ejercicio físico o el tabaquismo. “Controlándolos, se pueden reducir hasta en un 90% las probabilidades de sufrir graves complicaciones cardiovasculares”. “Eso sí, para ello, es fundamental conocer el diagnóstico de cada persona y realizar un seguimiento adecuado”.

Euskal Herriko eta Estatuko hainbat lurraldetatik etorritako profesionalek Gipuzkoako Poliklinikako, Donostiako Ospitale Konplexuko eta Bartzelonako Ospitale Klinikoko erreferentziako hizlariekin parte hartuko dute prestakuntza eta esperientzia-elkartrukeko bi jardunalditan. Martxoaren 15 eta 16an "Kardiologia eta Bihotz Hodien Kirurgiaren Erizaintzako IV. Ikastaroa" egingo da Gipuzkoako Poliklinikak antolatuta.

Ikastaro horretan, kardiologia edota bihotz-hodien kirurgiako pazienteen arreta, tratamendu eta zainketei lotutako gaiak landuko dituzte eta, era berean, espezialitate horietako azken aurrerapenen eta teknologien berri emango dute.

Ikastaroaren iraupena bi egun osorik izango da eta ospitale publikoetan zein pribatuetan espezialitate-arlo horietan diharduten EUDei eta langile teknikoei zuzenduta dago.

Bi jardunaldi horietan, Gipuzkoako Poliklinikako espezialistak, beste zentro batzuetako profesional batzuekin batera (hala nola, Donostiako Ospitalekoak edo Bartzelonako O. Klinikokoak), eta Espainiako Estatuko lurraldeko 150 bertaratutakoak Bihotzaren Arloak izandako azken aurrerapenei buruz arituko dira; izan ere, Gipuzkoako Poliklinika erreferente bat da Hemodinamika eta Bihotz Kirurgiaren espezialitateetan.

Ikastaroak 20 ponentzia izango ditu, baita komunikazio libreen saio bat ere. Profesional interesatu guztiek eman dezakete izena.

Prestakuntza-ikastaro honek (hurrenez hurren egindako laugarrena) Gipuzkoako Poliklinikak Kardiologia zein Bihotzeko Kirurgiaren ikerketan zein dibulgazioan daukan posizioa areago sendotzen du, nola medikuen aldetik hala erizaintzako langileenaren aldetik.

Ikastaro horren zuzendaritza: Ernesto Greco Bihotz Hodien zirujauak, Elena Galardi ZIUko gainbegiraleak eta Arantxa Lekue prestakuntza-arduradunak jardunaldi horietan parte hartzera gonbidatzen zaituztete profesional guztiak.