Antzutasunaren eta Laguntza Bidezko Ugalketarako Tekniken azterketa
Antzutasunaren kausak detektatzeko diagnosi-proba guztiak eskaintzen ditugu. Puntako in vitro ernalketako laborategi berria, Primo Vision Sistema berriarekin, enbrioi bakoitza bistaratzea ahalbidetzen duena, narriatzerik eragin gabe, umekia ezartzen den arte. Hauek dira Poliklinika Gipuzkoako Emakumearen Unitatean erabiltzen ditugun Laguntza Bidezko Ugalketarako teknikak:
Intseminazio artifizialean espermatozoiderik onenak umetokian sartzen dira, minik eragin gabe eta modu anbulatorioan. Teknika honek espermatozoideei tronpetara iristen laguntzen die, obozitoa ernalduko den tokira, alegia, eta ez dute bagina eta muki zerbikala zeharkatu behar. Teknikak bi modalitate ditu: batetik, ezkontideen intseminazio artifiziala, bikotearen semena erabiltzen duena; eta, bestetik emaileen intseminazio artifiziala, arrazoi ezberdinen ondorioz esperma-banku batera jo behar denean semena eskuratzeko.
Prozedura
Ebaluazioa
Hasteko, gaixo bakoitzari ebaluazio pertsonala egiten zaio zehazteko zer tratamendu hobeto datorkion.
Estimulazio obarikoa
Estimulazio obariko kontrolatuan gaixoari tratamendu bat ematen zaio haren obarioetan folikulu anitz haz daitezela faboratuz, bakarra hazi beharrean, hilero naturalki gertatu ohi den moduan. Hartara, ahalik eta obozitorik gehienak lortuko ditugu, eta, horrenbestez, baita enbrioi gehiago ere. Denbora horretan zehar, kontrolak egiten dira obarioetako folikuluen kopurua eta tamaina zehazteko, bagina barneko ekografiak eta hormona-azterketak eginez. Folikuluek tamaina egokia daukatenean, intseminazioa programatzen da.
Semena prestatzea
Tratamendu bat egiten diogu semenaren laginari, semenaren plasma, espermatozoide ibilgeak eta beste zelula batzuk ezabatzeko. Horrela, gehien mugitzen diren espermatozoideekin geratuko gara. Espermatozoide horiek kanal zerbikalaren bitartez sartuko dira, kateter fin-fina erabilita. Prozesu hori kontsultan egiten da, zitologiaren antzeko prozesu batean, eta ez da anestesiarik behar.
2. In vitro ernalketa
Mundu osoan 3 milioi haur inguru jaio dira in vitro ernalketa-tekniken bidez. Teknika obulua espermatozoidearekin laborategian ernaltzean datza. Ernalketa bi teknikaren bidez egin daiteke: Ohiko in vitro ernalketa bidez, edo espermatozoideak zitoplasman mikroinjektatuz Bien arteko desberdintasunik handiena da ohiko in vitro ernalketan obuluak ernaltzen dituzten espermatozoideak modu naturalean hautatzen direla, eta espermatozoideak zitoplasman mikroinjektatzen direnean, berriz, enbriologoek espermatozoideak hautatu eta obuluan sartzen dituzte, ernal dadin. In vitro ernalketa bikotekidearen zein emaile baten semenarekin egin daiteke.
Noiz da gomendagarria teknika hori?
Intseminazio artifiziala egitean, ziklo askok huts egin dutenean
Umetokiko tronpetan arazoak dauzkaten edo tronparik ez duten emakumeen kasuan
Endemetriosis moderatua-larria (III eta IV faseak) daukaten emakumeen kasuan
Erreserba obariko txikia dagoenean
Jatorri ezezaguneko antzutasuna ematen denean
Faktore immunologiko bat dagoenean
Gizonezkoaren espermatozoide mugikorren kopurua 2,5 eta 1 milioi artekoa denean
Prozedura
Ebaluazioa Hasteko, gaixo bakoitzari ebaluazio pertsonala egiten zaio zehazteko zer tratamendu hobeto datorkion.
Estimulazio obarikoa
Estimulazio obariko kontrolatuan gaixoari tratamendu bat ematen zaio haren obarioetan folikulu anitz haz daitezela faboratuz, bakarra hazi beharrean, hilero naturalki gertatu ohi den moduan. Hartara, ahalik eta obozitorik gehienak lortuko ditugu, eta, horrenbestez, baita enbrioi gehiago ere. Denbora horretan zehar, kontrolak egiten dira obarioetako folikuluen kopurua eta tamaina zehazteko, bagina barneko ekografiak eta hormona-azterketak eginez. Emakumeak hCG (gonadotropina korionikoa) izeneko hormona injektatu eta 36 ordura ziztatzen dira obuluak. Hormona horren bitartez, obuluak heltzea eragiten da, eta obulazioaren unea zehatz daiteke.
Ziztatzea eta baloratzea
Obozitoak operazio-gelan erauzten dira, sedazioarekin eta modu anbulatorioan. Jasotako folikuluaren likidoa ugalketa-laborategira eramaten da, eta han erauzten eta baloratzen dira puntzioan zehar lortzen diren obozito guztiak.
Semena prestatzea
Tratamendu bat egiten diogu semenaren laginari, semenaren plasma, espermatozoide ibilgeak eta beste zelula batzuk ezabatzeko. Horrela, gehien mugitzen diren espermatozoideekin geratuko gara.
Ernalketa
Puntzioa egin eta 4 ordutara gutxi gorabehera, enbriologoek obozito helduak ernaltzen dituzte, ohiko in vitro ernalketa bidez:
edo espermatozoideak zitoplasman injektatuz:
Enbrioien garapena
Lortu diren enbrioiak zenbait egunez baloratzen dira laborategian. Modu horretara, kalitaterik oneneko enbrioiak hauta daitezke, gero emakumearen umetokian sartzeko.
Transferentzia
Enbrioiak transferitzea prozesu erraza eta motza da, eta ez du sedaziorik behar. Kalitaterik oneneko enbrioiak umetokian sartzean datza. Kateter fin-fin batekin egiten da, eta ekogidatuta, enbrioiak ezartzeko tokia kontrolatzeko:
Umetokian sartzen ez diren kalitatezko enbrioiak kriologikoki gorde daitezke, aurrerago kriotransferentzia-zikloetan erabiltzeko.
3. Enbrioien kriotransferentzia
Teknika hori burutzeko, emakumeak aurrena in vitro ernalketa egin behar du eta prozesuan zehar enbrioiak izoztu behar izan dituzte.
Prozedura
Ebaluazioa
Laborategian, enbriologoek enbrioiak desizozten dituzte eta haien biziraupena eta egoera baloratzen dituzte. Behin balorazioa egin ondoren, enbrioiak hazkuntzan mantentzen dira transferitzen diren arte.
Gaixoaren tratamendua
Transferentziaren unean umetokia enbrioiak ezatzeko prest egon dadin, emakumeak tratamendu txiki bat jaso behar du aurrena.
Transferentzia
Enbrioien transferentzia prozesua erraza eta azkarra da, eta ez du sedaziorik behar. Kalitaterik oneneko enbrioiak umetokian sartzean datza. Kateter fin-fin batekin egiten da, eta ekogidatuta, enbrioiak ezarriko diren tokia kontrolatzeko:
4. Ezarpenaren aurreko diagnosi genetikoa
Teknikak konbinatu egiten ditu laguntza bidezko ugalketaren eremuan eta biologia molekularraren eremuan izandako aurrerapenak, zelula bakar baten anomalia genetikoak eta kromosomikoak detektatzeko.
Noiz da gomendagarria teknika hori?
Gaixotasun monogenikoak: gene bakar batean izandako mutazioek eragiten dituzte, eta aita-haurraren artean transferitzeko arriskua handia da.
Anomalia kromosomikoak: asaldura hauek kromosomen egiturari edo horien kopuruari eragiten diete. Anomalia hauek abortatzeko arrisku handiagoarekin eta emankortasun-arazoekin lotuta egon daitezke.
Pronostiko txarreko kasuak: kasu hauetan, azterketa genetiko bat egiten da, diagnostikatzeko arazo horien arrazoia enbrioiek jasandako asaldura kromosomikoak diren, eta, horrela, asaldurarik gabeko enbrioiak hautatu eta horiek transferitzeko.
Prozedura
Ebaluazioa
Mota horretako azterketa bat egiteko, emakumeak in vitro ernalketarako tratamendu bat egin behar du, eta gero, enbrioiei biopsia egiten zaie.
Estimulazio obarikoa
Estimulazio obariko kontrolatuan gaixoari tratamendu bat ematen zaio haren obarioetan folikulu anitz haz daitezela faboratuz, bakarra hazi beharrean, hilero naturalki gertatu ohi den moduan. Hartara, ahalik eta obozitorik gehienak lortuko ditugu, eta, horrenbestez, baita enbrioi gehiago ere. Denbora horretan zehar, kontrolak egiten dira obarioetako folikuluen kopurua eta tamaina zehazteko, bagina barneko ekografiak eta hormona-azterketak eginez. Emakumeak hCG (gonadotropina korionikoa) izeneko hormona injektatu eta 36 ordura ziztatzen dira obuluak. Hormona horren bitartez, obuluak heltzea eragiten da, eta obulazioaren unea zehatz daiteke.
Ziztatzea eta baloratzea
Obozitoak operazio-gelan erauzten dira, sedazioarekin eta modu anbulatorioan. Jasotako folikuluaren likidoa ugalketa-laborategira eramaten da, eta han erauzten eta baloratzen dira puntzioan zehar lortzen diren obozito guztiak.
Semena prestatzea
Tratamendu bat egiten diogu semenaren laginari, semenaren plasma, espermatozoide ibilgeak eta beste zelula batzuk ezabatzeko. Horrela, gehien mugitzen diren espermatozoideekin geratuko gara.
Ernalketa
Puntzioa egin eta 4 ordutara gutxi gorabehera, enbriologoek obozito helduak ernaltzen dituzte, ohiko in vitro ernalketa bidez:
edo espermatozoideak zitoplasman injektatuz:
Enbrioien garapena Enbrioiaren garapenaren hirugarren egunean egiten da biopsia. Enbrioiak hazkuntzan mantentzen dira, azterketa genetikoaren emaitzak lortu arte. Emaitza horien arabera, aztertutako asaldura genetikorik ez daukaten enbrioiak transferitzen dira.
Transferentzia
Enbrioien transferentzia prozesu erraza eta azkarra da, eta ez du sedaziorik behar. Kalitaterik oneneko enbrioiak umetokian sartzean datza. Kateter fin-fin batekin egiten da, eta ekogidatuta, enbrioiak ezartzeko tokia kontrolatzeko.
Umetokian sartzen ez diren kalitatezko enbrioiak kriologikoki gorde daitezke, aurrerago kriotransferentzia-zikloetan erabiltzeko.
5. Laguntza bidezko eklosioa
In vitro ernalketaren teknika osagarri bat da, eta zona peluzidoan (enbrioia inguratzen duen mintza) zulo txiki bat egitean datza, hura irteten eta amaren umetokian ezartzen laguntzeko.
Noiz da gomendagarria teknika hori?
Zona peluzido lodia daukaten enbrioiak
Zatikatze handiko enbrioiak
Emakume adindunak
FSH maila altuak dituzten emakumeak
Kriogenikoki gordetako enbrioiak desizoztu ostean zona peluzidoa gogortzen denean
In vitro ernalketak behin eta berriz huts egiten duenean
6. V anexina zutabeak
Semenaren kalitatea hobetzeko teknika bat da, ugalketa-tratamenduan emaitzarik onenak lortzeko.
Noiz da gomendagarria teknika hori?
Asaldatutako DNA zatiketa duten gizonezkoak
In vitro ernalketak behin eta berriz huts egiten duenean
Abortu ugari egon direnean
Prozedura
V anexina zutabeak zelulak bereizteko metodo bat dira. Teknika honetan, espermatozoideak mikroesfera magnetikoekin tratatzen dira, eta gero, mikroesfera horiek eduki genetikoan (apoptotikoak) hausturak dituzten espermatozoideekin bat egiten dute. Jarraian, espermatozoide ez-apoptotikoak jasotzea ahalbidetzen duen eremu magnetiko batean ezartzen dira. Espermatozoide horiekin, obuluak ernalduko dira.
7. Obuluak ematea
Arrazoi ezberdinak direla medio, zenbait emakumek zailtasunak eduki ditzakete beren obuluekin ama izateko. Kasu horietan, ate bat irekitzen da… ametsa egi bihur daiteke Ainhoari, Maitaneri, Amaiari eta Beari esker, besteak beste, zuri laguntzeko prest baitaude eta zuk ere gauza bera egin dezakezu.
Ohiko galderak
36 urteko emakume osasuntsua eta emankorra naiz. Emaile izan naiteke?
Ez, 18 eta 34 urte bitartean dutenek baino ezin dute emaile izan.
Jakin dezaket nire obuluak nori ematen dizkiodan?
Obuluak boluntarioki eta anonimoki ematen dira, eta, horrenbestez, ez duzu hartzaileei buruz ezer jakingo, ezta haiek zuri buruz ere.
Etorkizunean seme-alabak eduki ditzaket?
Obuluak emateko prozesuak ez dio zure ugalkortasunari eragiten.
Zer gertatzen da pilula antisorgailuak hartzen baditut?
Ahozko antisorgailuak, Nuvaring edo partxeak erabiltzen badituzu, ez dago arazorik. Beste antisorgailu-motaren bat erabiltzen baduzu, galdetu beharko diguzu aurrena.
Dirurik jasoko dut obuluak emateagatik?
14/2006 Legearen arabera: “Obuluak ez dira inoiz sekula irabazizko asmoarekin edo helburu komertzialekin emango. Konpentsazio ekonomikoak eragozpen fisikoak eta obuluak ematean izan daitezkeen joan-etorrietarako eta laneko gastuak ordaintzeko adina izango dira soilik, eta ez da pizgarri ekonomiko bat izango”.
Antonio Estomba eta Patricia Francia ginekologoek “Lagunduriko ugalketatik erditzera. Desiraturiko bukaerarako oraina eta etorkizuna”” izenburua duen hitzaldia eskainiko dute ostegun honetan, apirilaren 23an arratsaldeko 19:30etan Donostiako Andia Kaleko Kutxa aretoan, Gipuzkoako Poliklinikako Osasun Gelaren zikloaren barruan.
Gaur egun herrialde aurreratuetan dauden faktore soziokulturalek lehen semearen bila joateko adina atzeratzen dute. Hau da, adituen arabera, egun dauden antzutasunaren arrazoi nagusienetarikoa.
Donostia, 2013ko maiatzak 22.- Gipuzkoako Poliklinikako Emakumearen Unitateko kideak diren Antonio Estomba eta Patricia Francia ginekologoek, lagunduriko ugalketan eta jaio aurreko diagnosiaren inguruan dauden azken aurrerapenei buruzko hitzaldia eskainiko dute ostegun honetan, apirilaren 23an arratsaldeko 19:30etan Donostiako Andia Kaleko Kutxa aretoan. Osasun Gelaren Zikloaren barruan kokatua, hitzaldiaren sarrera librea da, aretoa bete arte.
Jaio aurreko diagnosiaren inguruan, Antonio Estomba ginekologoak dauden azken aurrerapen eta teknika berrienak aurkeztuko ditu, hau da, 3D eta 4Dn egindako ekografia. Era berean, haurdunaldiko hiruhilekoetan haurdun dagoen emakumeak egin behar dituen froga guztiak azalduko ditu. Baita jaio aurreko bahetzean dauden teknika berrien erakusgarria ere eskainiko du, hots, amaren odolaren onbera den jaio aurreko bahetzearen testa edo amniozentesi bitartez egiten den inbasio-teknika Array diagnosiarekin, eta honek 124 asaldura kromosomikotaraino antzematen ditu, gaur egun dagoen zehatzena eta osoena.
“Zazpi bikotetatik batek zailtasunak izango ditu seme bat izateko” dio Patricia Francia ginekologoak, lagunduriko ugalketan aditua denak. “Faktore asko daude bikote baten antzutasunean eragina dituztenak” azaltzen du, “baina, arrazoi nagusienetarikoa gaur egungo aldaketa soziokulturalak dira” bere esanetan; “gero eta beranduago ekartzen dugu seme bat eta bikote baten batez besteko adina bere lehen semea izaten 30 eta 34 urte bitartean kokatzen da”, baieztatzen du doktoreak.
“Bikoteak ume bat bilatzen urte bat baino gehiago daramanean eta arazoak dituenean -esaten du Patricia Francia-, adituarengana joan behar du. “Baina denbora hau kanpoko faktore batzuen arabera aldatzen da -gehitzen du- adina, gaixotasun genetikoak, hileko ziklo irregularrak, etab… esaterako”, zehazten du.
Froga diagnostikoak
Azalpenak irauten duen bitartean, Poliklinikako Emakumearen Unitatearen aditu taldeak, zer azterketa mediku eta gizon zein emakumearen antzutasuna antzemateko zertan oinarritzen diren frogak azalduko ditu, baita gaur egun dauden tratamendu mota guztiak ere, gero eta eraginkorragoak eta onberagoak direnak.
“Gaur egun, In Vitro ernalketa (IVE) tratamenduak oso eraginkorrak dira eta teknika hau asmatu zenean ematen ziren biki edo hiruki kasuak ikustea zaila da, egun enbrioi bakarra helarazi baitezakegu eta bera garatzeko aukerak oso altuak dira”, dio Patricia Francia.
Azkenik, berriagoak diren teknikak azalduko dira, beiraketa obozitarioa, ugalkortasuna mantentzea nahi duten emakumeentzat zuzendua (adibidez, onkologia-prozesuak); edo enbrioiaren bilakaera bistaratzea uzten dituzten sistema berriak, bere habitata aldatu gabe, eta bere ezarpeneraino.//
